မၤစၢၤတၢ် ဒ်ယွၤမၤစၢၤပှၤအသိး
အိၣ်လံၤ ခဲးစီ (Ole Kassow) မ့ၢ်ပှၤအဲၣ် တၢ်ဒိးလ့ၣ်ယီၢ်ခီၣ် ဒီးအိၣ်ဆိးဝဲလၢ ကိၣ်ပဲၣ်ဟ့ၣ်ဂဲၤ Copenhagen) အဝ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တဂီၤ, ဖဲအထံၣ်ဘၣ် ပှၤသးပှၢ်ပိာ်ခွါတဂၤ ဆ့ၣ်နီၤထဲတဂၤဧိၤဒီး အထးကွီၤ ဟးစၢၤတၢ် (walker) လၢကမျၢၢ်ဖီကရၢၢ်အပူၤန့ၣ်ဒီး, တၢ်ဆိကမိၣ်ယိယိဖိတမံၤ ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်အီၤ- အတၢ်ဆိကမိၣ်အံၤ မ့ၢ်ဝဲလၢကဟ့ၣ်ပှၤသူၣ်က့သးပှၢ်တဖၣ် တၢ်သူၣ်ဖှံသးညီဒီးတၢ်သဘျ့ ဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်ဒိး လ့ၣ်ယီၢ်ခီၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, ဖဲမူခိၣ်ကဆှီအမုၢ်တနံၤန့ၣ်, အဝဲပာ်ကတီၢ် လ့ၣ်ယီၢ်ခီၣ်လၢ ဒိးလဲဝဲ (အပၣ်အိၣ်သၢခါတခိၣ်) ဖဲတၢ်ကွၢ်ထွဲ ပှၤသးပှၢ်အဟံၣ်, ဒီးကွဲမုာ်ဝဲ ကယဲၢ်ပှၤတဂၤလၢ်လၢ် လၢအသးအိၣ်ဒိးတဖၣ် ကဒိးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲမုာ်လၤသးခုဝဲ ဖဲပှၤမၤတၢ်ဖိတဂၤ, ဒီးပှၤသးပှၢ်တဂၤ ကဲထီၣ်ပှၤဒိးတၢ်အဆိကတၢၢ်ခံဂၤလၢ “တၢ်ဒိးလ့ၣ်ယီၢ်ကရၢလၢ တအိၣ်ဒီးတၢ်ပာ်ပနီၣ် သးအနံၣ်” (Cycling Without Age) န့ၣ်လီၤ.
ခဲကနံၣ်အံၤ, ယံာ်တ့ၢ်လံအနံၣ်ခံဆံပူၤကွံာ်ဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်, ပှၤသးပှၢ် ၅၇၅,၀၀၀ ဂၤန့ၣ်, ဒိးဘၣ်ဝဲ အဘျီ ၂.၅ ကကွဲၢ် အဃိ အိၣ်လံၤ အတၢ်မံမီၢ်လၢ…
တၢ်နာ်သန့ၤသးလၢ အဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်သူၣ်ခုသးခု
ပိာ်မုၣ်တဂၤ မၤပူၤဖျဲး ထွံၣ်ဖါဖိ ရူဒံၢ် (Rudy) လၢဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိ အတၢ်အိၣ်တဒၢအလီၢ်, တချုးဖဲနံၤသီ တဖၣ်လၢ ထွံၣ်ဖိကဘၣ်တၢ်ဆဲးသံအီၤလၢကသံၣ် ဒ်သိးအသုတတူၢ်ဘၣ်အဂီၢ်, ဒီးထွံၣ်ဖိအံၤ ကဲထီၣ် အတံၤသကိးလၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အနံၣ်တဆံအတီၢ်ပူၤ ရူဒံၢ် မံလၢ လ့ဒၣ် (Linda) အလီၢ်မံအဃၢၤ မုာ်မုာ် ခုၣ်ခုၣ်ဘၣ်ဆၣ်, သတူၢ်ကလာ်န့ၣ် အဝဲစံၣ်ထီၣ်ဆူ လ့ဒၣ် အကပၤ ဒီးလ့ၣ်ဝဲအမဲာ်သၣ်န့ၣ်လီၤ. လ့ဒၣ် ဒူဝဲထွံၣ်ဖိဘၣ်ဆၣ်, ရူဒံၢ် မၤဝဲအံၤ ကိးမုၢ်နံၤ, ကိးမုၢ်နၤဒဲးန့ၣ်လီၤ. လ့ဒၣ် စံးဝဲ “တယံာ်ဘၣ်န့ၣ်, တုၤမ့ၢ် ယဆ့ၣ်နီၤလီၤ ကိးဘျီဒဲးန့ၣ်, အဝဲစံၣ်ထီၣ်ဆူ ယဟုးလာ်လိၤ, ဒီးလ့ၣ်ဝဲယမဲာ်သၣ်န့ၣ်လီၤ.”
ဖဲ လ့ဒၣ် တိာ်ကျဲၤဝဲလၢ အကဆှၢ ရူဒံၣ် ဆူတၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိ ထွံၣ်တဖၣ်အကၠိန့ၣ်, အဝဲစးထီၣ် ဆိကမိၣ်ထံသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ထီဘိန့ၣ် ရူဒံၣ် လ့ၣ်အီၤလၢတၢ်လီၢ်တတီၤဃီ ဖဲအခၣ်လာ်ဃံလိၤအဂ့ၢ် န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်မဲာ်ဆှးတစဲးစဲးအပူၤ, လ့ဒၣ် လဲၤထံၣ်လိာ်သးဒီးကသံၣ်သရၣ်တဂၤ, ဒီးထံၣ်န့ၢ်ဝဲဒၣ်လၢ…
ကစၢ်လၢမူခိၣ်
လၢတၢ်ဟ့ၣ်နံၤသဘျ့ အလီၢ်န့ၣ်, တၢ်မၤကစၢ်သ့ၣ်တဖၣ် အသုတဟ့ၣ်ကျိာ်စ့ဒီးမၢအီၣ် ပှၤဟဲမၤတၢ် လၢထံကီၢ်အဂၤ လၢပှၤဟံၣ်ပှၤဃီတဖၣ်အဂီၢ်, ဖဲ ၂၀၂၂ နံၣ်န့ၣ် ကီၢ်စ့ကဖီ “ပှၤကညီနီၢ်ဂံၢ်-ဂံၢ်ဘါ ကိတိာ်ဝဲၤကျိၤ” (Singapore’s Ministry of Manpower) ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါလီၤဝဲလၢ တၢ်အိၣ်ဘှံးအိၣ်သါအဂီၢ် တလါန့ၣ် အစှၤကတၢၢ် တၢ်ကဘၣ်ဟ့ၣ်ဝဲဒၣ် နံၤသဘျ့တသီန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်တၢ်မၤကစၢ်တဖၣ် ဘၣ်ယိၣ်ဝဲလၢ ပှၤကကွၢ်ထွဲ အပှၤဟံၣ်ဖိဃီဖိ လၢအအဲၣ်ဘၣ်တဖၣ် တအိၣ်ဘၣ်ဖုး ဖဲနံၤသဘျ့တဖၣ်အံၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤကစၢ်တဖၣ် သုးကျဲၤကတဲာ်ကတီၤ တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲ အတၢ်မၤတဖၣ် လၢကျိၤကျဲအဂၤ သ့ဝဲဒၣ်ကယၢာ်, တၢ်လိၣ်ဘၣ် တၢ်အိၣ်ဘှံးအိၣ်သါအဂ့ၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် တထံၣ်ဝဲဒီး တၢ်ကဘှါဆှဲ အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးအံၤ တမ့ၢ်တၢ်အဘီၣ်အညီတမံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဆိကမိၣ်န့ၢ်တၢ်လၢ ပှၤဂၤအဂီၢ်န့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအသီတမံၤဘၣ်. တၢ်မၢဖိ စီၤပီလူးအိၣ်မူ အိၣ်ဂဲၤဝဲဒၣ် ဖဲလၢကုၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်တၢ်ထံၣ်အီၤ ဒ်အကစၢ်တဖၣ် အတၢ်အစုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်အသိး အစိၤ အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, လၢအတၢ်နဲၣ်လီၤ အကတၢၢ်တကျိၤ ဆူတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂီၢ်, ဘၣ်ဃးဒီး…
ယမ့ၢ်တၢ်လၢ ယမ့ၢ်လီၤ
ကၠဲး(Jack), ဖၠၣ်စိမိၤသရၣ်ဒိၣ်စိတဂၤ ဘၣ်ထွဲဒီးပီညါလၢကွၢ်ထံဆိကမိၣ်တၢ်ယိာ်ယိာ် ဒီးလံာ်လဲၢ် တၢ်ကွဲးတကပၤ, ဒီးမ့ၢ်ပှၤပာ်သူၣ်ပာ်သးစဲၣ်နီၤဒိၣ်မးတဂၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲအသးအိၣ် (၁၅) နံၣ်န့ၣ်, စံးလီၤအသးလၢ အတနာ်ထူနာ်ယွၤတဂၤ, ဒီးဖဲလၢအဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤထီၣ် အကတီၢ်န့ၣ်, ဒီတဒၢဝဲ အတၢ်တစူၢ်တနာ်ယွၤ ဆူၣ်ဆူၣ်ကိၤကိၤန့ၣ်လီၤ. အတံၤသကိး ပှၤခရံာ်ဖိတဖၣ် ကျဲးစၢးကွဲန့ၢ်အီၤ န့ၣ်လီၤ. ကၠဲး စံးဝဲဒၣ် “ပှၤကိးဂၤဒဲး ဒီးတၢ်ကိးမံၤဒဲးန့ၣ် ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ် အသးလၢ တၢ်အတကပၤလံ.” ဘၣ်ဆၣ် အဝဲအၢၣ်လီၤဝဲဒၣ်လၢ လံာ်စီဆှံန့ၣ် လီၤဆီဝဲဒၣ်လၢ လံာ်လဲၢ်ဒီးတၢ်စံၣ်ဃဲၤတဲဃဲၤ အဂုၤ အဂၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲကွဲးပာ်ဖျါ ဘၣ်ထွဲဒီး လံာ်တၢ်သးခုကစီၣ်တဖၣ်အဂ့ၢ်လၢ “တၢ်စံၣ်ဃဲၤ တဲဃဲၤတယုၢ် မ့ၢ်ကဲထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤမၤသးနီၢ်နီၢ် ဒီးလိၣ်ထီၣ်အသး လၢပှၤကညီၤ အက့ၢ်အဂီၤ သၢပျၢၤန့ၣ်ဒီး, တၢ်သးခုကစီၣ်အံၤ ကမ့ၢ်ဒၣ်တၢ်ဒ်န့ၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ.”
၂ မိၤရှ့ ၃ မ့ၢ်လံာ်စီဆှံအဒိၣ်ကတၢၢ်တဆၢလၢ အလုၢ်ဘၢဒိၣ်စိ ကၠဲး န့ၣ်လီၤ. ယွၤကိး စီၤမိၤရှ့ ဒ်သိးကနဲၣ်ဆှၢဒုးဟးထီၣ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် လၢကီၢ်အဲၤကူပတူးန့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ…
တၢ်ကဲခိၣ်ကဲနၢ်လၢ အဆိကမိၣ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးယွၤအဘီမုၢ်
ဖဲယနုာ်လီၤမၤသကိးတၢ်ဒီး ခရံာ်ဖိပှၤကွဲးလံာ်တဖု လၢအကွဲးဖိသၣ်အလံာ်အလဲၢ်တဖၣ်, ဒီးအဝဲသ့ၣ် တဂၤဒီးတဂၤအဂီၢ် ဃ့ဘါထုကဖၣ်လိာ်သကိးသး, ဒီးမၤစၢၤရၤလီၤ တဂၤဘၣ်တဂၤ အလံာ်လဲၢ်အဂ့ၢ် တဖၣ်အဆၢကတီၢ်, ပှၤတနီၤစံးဝဲ မ့ၢ်လၢ ပမၤသကိးတၢ်ဒီး ပှၤသတြီၤလိာ်သးသ့ၣ်တဖၣ်အဃိ ပမ့ၢ်ဒၣ် ပှၤဟးဂီၤဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပပှၤမၤသကိးတၢ်တဖုအံၤ ပပာ်လီၤပသးလၢ တၢ်ကဲခိၣ်ကဲနာ် လၢအပညိၣ်ယွၤအဘီမုၢ်, ဒီးတၢ်မၤဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ် ပပှၤတဝၢအဂီၢ်အဃိ တမ့ၢ်ပသတြီၤလိာ်သးတၢ်ဘၣ်. ပအိၣ်ဒီးတၢ်ကွၢ်စိတမံၤဃီ လၢအမ့ၢ်တၢ်ရၤလီၤတၢ်သးခုကစီၣ်န့ၣ်လီၤ. ပမၤစီၤပၤတဂၤဃီ လၢအမ့ၢ် ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအတၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ပာ်ဖှိၣ်မၤသးကိးတၢ်တမံၤဃီအပူၤ, ပအုၣ်ပသးလၢခရံာ်အဂီၢ် တုၤဃီၤအါထီၣ်ဝဲဒၣ်ဆူ ပှၤကလုာ်တဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲကစၢ်ယွၤမၢ စီၤမိၤရှ့ ဒ်သိးကဃုထၢထီၣ် ပှၤသူၣ်က့သးပှၢ်အဂၤ နွံဆံ လၢအအိၣ်ဒီးခိၣ်နၢ် အတၢ်လဲၤခီဖျိအကတီၢ်, ၄ မိၤ ၁၁:၁၆-၁၇ အပူၤ ယွၤစံးဝဲ “ယကဟံးန့ၢ် သးလၢအအိၣ်လၢနလိၤတနီၤ, ဒီးယကပာ်လီၤလၢအလိၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်စိာ်ဒီးနၤလၢ ပှၤဂီၢ်မုၢ်သ့ၣ်အတၢ်ဝံ, ဒီးနတစိာ်ဘၣ် တဂၤဃီဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. အကတီၢ်လၢခံန့ၣ်, စီၤယိၤရှူထံၣ် ပှၤသးပှၢ်ခံဂၤ ကတိၤတၢ်လၢဝံအကျိာ်, ဒီးစံးဘၣ် စီၤမိၤရှ့ ဒ်သိးကမၢအဝဲသ့ၣ်…
